موج بافی
موج بافی
موج بافی یکی از صنایع دستی کشور محسوب می شود
که بیشتر در متاطق کرد نشین و عشایر کوچ نشین دیده می شود.
موج پارچه ای ضخیم و همانند جاجیم است که با پشم گوسفند بافته می شود
و از آنها به عنوان رختخواب پیچ، پتو، پشتی، رویه کرسی و چادر های سکونت عشایر استفاده می شود.
از موج ها معمولا در ماه های سرد سال به عنوان بالا پوش و رونداز استفاده می شود.
هم اینک نیز از این پارچه زیبا جهت تولید کیف و کفش استفاده می شود.
موج ها معمولا پارچه های دستباف هستند
که طرح های چهار خانه ای درشت که این چهار خانه ها رنگ های متنوعی دارا می باشند.
موج ها معمولا نقوش تزئینی زیادی دارا می باشند
ولی اکثر این نقوش تشابه های زیادی با همدیگر دارند و در محدوده خاصی سیر میکنند.
موج بافی طرح های زیادی دارد
از جمله پر طاووسی، چهارخانه، سیاه و سفید، تخت قرمز، شمشیری دولتی، حوض، دعا،
محراب، چخماق، گل، کله کبکی، شانه، گنجشک، انگور، پروانه، بز کوهی، درخت، ماهی، ترنج دار گنبدی،
چشم بلبلی، خربزه ای و…
موج در دو تکه ی هم اندازه که معمولا به شیوه اریب بافی متعادل و با طرح های مختلف بافته می شود
سپس این دو تکه به هم متصل می شوند
و و انتهای موج منگوله بافی می شود و به این صورت تزئین زیبایی در آن صورت می گیرد.
موج بافی به صورت کلی به دو دسته بافته و مورد استفاده قرار می گیرد بافت جا نمازی یا سجاده، رختخواب پیچ
رختخواب پیچ که بافندگان این نوع بافته ها آن را به چهل تکه که به عنوان رو انداز یا رو تختی استفاده می شوند می بافند.
موج در ابتدا به شکل خیلی ساده ای بافته می شد
ولی به مرور زمان چون به بافت ظریفی احتیاج داشت دستگاه های آن پیچیده تر شده است
و شکلی از بافت ویژه یکجا نشینان صورت گرفت.
برای هنر موج بافی باید ابزار زیر موجود باشد و از بازار آن ها را تهیه کرد:
چره که ابزاری است که پشم گوسفندان به ووسیله آن چیده می شود،
ترکه های بلند که این وسیله از جنس چوب تشکیل شده است و و برای ضربه زدن به پشم مورد استفاده قرار می گیرد،
تشی که از جنس چوبی است و به شکل دوک می باشد
که با این وسیله دوک ریسیده می شود و تبدیل به ریسمان نازک می شود،
دیگ و تیان رنگرزی که رنگ کردن پشم مورد استفاده قرار می گیرد، میله نئی که این ابزار تقریبا هفت سانتی متر است
و و نخ پشم دور آن پیچیده می شود و به جای‌ماسوره در ماکو مورد استفاده قرار می گیرد،
چوارچو که این ابزار نخ های تار را به اندازه رختخواب پیچ به آن می بندد.
ماده اصلی برای شروع این هنر پشم است که توسط دامداران به دست می اید
که البته در زندگی امروزه می توان آن ها را از بازار تهیه کرد و نیاز نیست مستقیما به دامدار ها مراجعه کرد.
این هنر همانطور که مشخص است نیاز به وسیله زیادی ندارد
و یک نوع دستگاه مخصوص بافندگی و مقداری پشم نیاز است
تا پارچه هایی با طرح های هندسی و در رنگ ها و طرح های متنوع تولید شود.
این هنر موج بافی نیز برای بافتن نیاز به چله کشی دارد
که با استفاده از رنگ های‌مختلفی انجام می شود
و سپس بافنده می تواند عمل بافتن را شروع کند و تار و پود ها را روی چله ببافند و طرح و رنگ های مختلفی ایجاد کنند.
این نوع پارچه بر روی دستگاه های بافندگی سنتی دو وردی و چهار وردی بافته می شوند
و اکثر آنها شصت تا هشتاد سانتری متری هستند.
ورد ها به وسیله طناب و ابزار هایی که قرقره نامیده می شوند
ساز های کوچک و بزرگ به بالای دستگاه و و از پایین به پدال ها متصل هستند
و با عمل بالا و پایین رفتن پدال ها تار ها به دو دسته تقسیم می شوند
و دهنه کار ایجاد می شود و با گذاشت ماکه در دهنه کار پود ها گذاشته می شوند
و سپس بافنده با عوض کردن پا ها ورد دیگری را به حرکت در می آورند و بافتن پارچه شروع و صورت می‌گیرد.
اصول کاری بافت های‌مخالف معمولا سه راهکار است
تشکیل دهنه کار که همانطور که گفته شد
پارچه حاصل درگیری تار ها و پود ها است و برای این کار عمل مکانیزمی انجام می شود
و این عمل توسط پدالها انجام می‌گیرد.پود گذاری که توضیح داده شد
و عمل دفتین زنی که آخرین مرحله بافتن محسوب می شود که دفتین پود ها را به لبه پارچه می زند
و نخ های تار را از همدیگر جدا می‌کند.
در صورتی که پود پارچه از‌چند رنگ متنوع تشکیل شده باشد
باید از چند ماسوره مختلف و رنگا رنگ استفاده شود.
برای تراکم بخشیدن به تار ها و پود ها و محکم شدن بافت ها معمولا از دفتین استفاده می شود
که در گذشته به صورت چوبی بوده است ولی امروزه دفتین های فلزی راهی بازار شده است.
نمره شانه و یا دفتین بستگی به تراکم نخ های تار دارد.
رنگ های زرد، قرمز، آبی و سورمه ای بیشترین رنگ های مورد استفاده در موج بافی هستند.
در سال های اخیر صنعت موج بافی به روز رسانی شده است
و که از این پارچه کالا هایی چون کیف، کفش، کیف موبایل، قاب آیینه و…تولید می شود.
موج بافی هم اینک به صورت خود بافت انجام می شود
یعنی بافنده های این پارچه معمولا برای خود و یا خانواده خود موج می بافند و از آن در مصارف تزئینی استفاده می کنند.
موج بافی نیز همانند هنر های دیگر مانند جاجیم و… رو به قهقرا رفتن است
و از زندگی مردم تا حدودی بیرون شده است ولی هم اینک نیز هنرمندانی وجود دارند
که با نقش های فوق العاده و طرح و رنگ های متنوعی که ایجاد می کنند چشم افراد را به خود جذب می کنند
و افراد از این پارچه های زیبا جهت تزئین استفاده می کنند و هنر ایرانی را زنده می کنند.
این بافته ها معمولا بازار هدف گشترده ای ندارند
و می توان آن ها را توسط سایت ها و شبکه های اجتماعی طرح بندی کرد و طرح ها را به افراد نشان داد
و این محصولات را به هنر دوستان عرضه کند و کسب درآمد داشت.