ملیله سازی و هنر فلز کاری

ملیله سازی و هنر فلز کاری

هنر ملیله سازی یکی از شاخه های هنر فلز کاری و یکی از صنایع دستی ایران محسوب می شود
که هویت ملی و ارزش های جمعی کشور ما را مشخص می کند.
ملیله به معنای ظریف کاری با فلز است
که با استفاده از مفتول ها و نوار های ظریف نقره و با طرح های اسلیمی و منظم تولید می شود
که با استفاده از مفتول های باریک طلا و نقره به ساخت آثار زیبا و هنرمندانه می پردازد.
نقش های ملیله کاری به دلیل شباهت زیاد با نقوش هنر اسلامی اصالت و دیرینگی زیادی دارا می باشد.

ملیله سازی کاربرد های زیادی دارد

از جمله سرویس های چای خوری و شربت خوری، جعبه جواهرات، دسته چاقو، شکلات خوری،
گلدان، شمعدان، قاب عکس، انواع زیور آلات و…
همچنین ملیله نقش های زیادی نیز دارا می باشد
از جمله اشک، پیچک، غنچه، برگ، واو یک چشم، واو دو چشم، برگ فرنگ، کور ملیله و تابیده و…
که این نقوش هر کدام ویژگی و تنوع خاص خود را دارا می باشند.

ملیله هایی که در قدیم تولید طراحی و تولید می شدند

با ملیله های جدید متفاوت هستند
که این تفاوت بیشتر در برجستگی این ملیلهه ها است، در ملیله های قدیم معمولا برجستگی بر روی طرح ها وجود ندارد
ولی در آثار جدید نقش ها برجسته هستند
و داخل آنها با نقوش ریز پر شده است. ملیله های امروزه انعطاف پذیری بالایی دارند
و همچنین ظرافت خوبی نیز دارا می باشند.

در طراحی های امروزه معمولا نقوش فانتزی و طبیعت گرا وجود دارد
که بر اساس سلیقه و ذائقه مصرف کنند پدید می آیند اما در گذشته این تنوع طرح محدود ار بوده است.
ملیله سازی به وسیله دستی همانطور که ذکر شد بسیار ظریف است
و همچنین قیمت بالایی دارد و می تواند برای تولید کننده سود آوری خوبی داشته باشد
ولی گونه ای از ملیله های صنعتی وجود دارد که قیمت کمتری دارد ولی ظرافت و زیبایی کار با دست را ندارد.
ملیله کاری امروزه به طور عمده بیشتر در شهر های زنجان، اصفهان، تبریز و تهران تولید و رواج دارد.

هنرمند ملیله ساز معمولا بر اساس ذوق و استعدادی که دارا می باشد
انواع ملیله را تولید و عرضه می کند. ملیله سازی علاوه بر کاربرد هایی که در بالا گفته شد
کاربرد های دیگری نیز دارد از‌جمله سنجاق، گل سینه، گرنبند، انگشتر و…

مواد اولیه مورد استفاده در هنر ملیله سازی دو نوع هستند

۱- مواد اصلی که شامل طلا، نقره و مس است
۲- مواد فرعی که موم، ذغال، مواد پاک کننده، لحیم، بوره و تنه کار را در بر می گیرد.

ملیله سازی نیز مانند تولید هنر های دیگر ابزار آلات خاصی دارد از جمله کوره که کوره یا ذغالی یا گازی است
که جهت ذوب فلزات مورد استفاده قرار می‌گیرد، بوته که ظرفی استوانه ای شکل است
که در جهت ذوب نقره از آن بهره می‌گیرند، حدیده که ابزاری است
برای ‌تهیه مفتول های نقره با قطر های مختلف، ریژه که قالبی فلزی است
که نقره بعد از ذوب شدن در آن ریخته می شود ریژه خود دو نوع است
مدادی و کتابی، دستگاه نورد که شمش ملیله ای را به مفتول تبدیل می کند.

دمبوری که جهت آتش کاری کوچو مورد استفاده قرار می گیرد، انبر آتش کاری که در هنگام آتش و لحیم کاری به کار گرفته می شود،
مته برقیکه برای سوراخ کردن زمینه کار مورد استفاده قرار می‌گیرد،
تخته تاب که برای تابیدن مفتول نقره ای است،
قیچی، فرچه یا برس سیمی که بریا پاک کردن ناپاکی ها و چرک از روی ملیله به کار گرفته می شود،
آیینه سوهان که برای براق کردن ملیله است، جفت که براب شکل دادن مفتول به ملیله به ریز نقش ها استفاده می شود،
قالب ریخته گری که برای ساختن اشیا به کار گرفته می شود،
دندانه که برای تبدیل نوار نقره ای به نوار دندانه مورد استفاده قرار می گیرد.

ملیله سازی و هنر فلز کاری

برای ساخته ملیله ابتدا باید مفتول های باریک ای تولید شود
که در این قسمت باید از دستگاه نورد استفاده شود و مفتول های مختلف با قطرهای مختلف به دست آورد.
بعد از آماده شدن نوار ملیله نوبت به ساخت اشیا ملیله ساده میرسد
در این مرحله ابتدا صفحه فلزی مستطیل شکلی مواد را جنس آهن و دارای ابعاد و اندازه های مختلف را انتخاب
و یک سطح آن را کاملاً موم اندود می کنند سپس قالبی را به شکل محصول مورد نظر می برند
بر روی صفحه آهنی قرار می دهند و نوار نقره ای را روی قالب می زنند تا شکل قالب به خود بگیرد
و درون موم قرار می دهند.

در مرحله بعد میانه سطوح با نقش های‌ملیله که قبلا به وسیله دست و انبر ظریف با نوار ملیله ساخته شده است
را پر میکنند و به وسیله مفتول های آهنی نقوش به هم دیگر بسته می شوند
تا اشکال ساخته شده نامنظم نشود و بهم زده نشوند.
بعد لحیم کاری ‌می شوند و قطعات به هم متصل می شوند و بعد سیم های فولادی بریده و جدا می سازنند
و محصول را در ضرف اسید سولفوریک قرار می دهند تا اضافات و لکه های آن از بین بروند و ملیله براق و زیبا بشوند.
هم اینک محصولات ملیله بیشتر در امر جواهر سازی مورد استفاده قرار می گیرند.

امروزه کشور های ترکیه، تایوان و چین شروع به تولید ملیله کرده اند

و بازار این محصولات را در سطح جهانی در دست گرفته اند و به همه نقاط جهان محصولات را صادر می کنند
در حالی که هنر‌ملیله جزو صنایع دستی ایران است ولی ایران جزو کشور های صادر کننده نیست.
هنرمندان ملیله ساز اگر طرح های خود را تنوع دهند و ملیله های زیبا تولید کنند می توانند در سطح جهانی حرفی برای گفتن داشته باشند.
ملیله سازی هم می تواند به صورت سفارشی و هم تولیدی صورت بگیرد
که در تولیدی می توان ملیله های تولید شده را به صورت آنلاین یا به گالری ها ارائه داد و از این راه کسب در آمد کرد.
همچنین می توان این هنر و محصولات تولید شده را در نماییشگاه های صنایع دستی به نمایش گذاشت
و آنها را به مشتری هایی که به این صنایع علاقه دارند عرضه کرد.